Zaal 40-45 vertelt het verhaal hoe Wageningen de Tweede Wereldoorlog heeft doorstaan. Want vanwege zijn strategische ligging heeft de stad gedurende de oorlogsjaren veel meegemaakt. De expositie laat zien hoe de plaatselijke oorlogsgeschiedenis is uitgegroeid tot een monument van blijvend nationaal belang doordat hier, in hotel De Wereld, op 5 mei 1945 feitelijk de bevrijding van ons land begon.
Te zien zijn het meubilair dat gebruikt werd bij de onderhandelingen voor overgave, de pen waarmee de overeenkomst werd getekend en de akte zelf. Een introductiefilm toont in twee delen het verhaal van de Tweede Wereldoorlog in Wageningen. Een wandvullende luchtfoto met de stadsgrenzen van 1940 en nu en historische locaties, getuigenverhalen, een touchscreen met achtergrondinformatie, een interactief spel voor de jeugd en vele objecten geven een indringend beeld van deze heftige periode uit de geschiedenis van de stad.
Verdiepende inhoudelijke informatie voor uw bezoek
De expositie is opgebouwd rond drie thema’s:
Stad in de vuurlinie
In 1939 krijgt de gemeente Wageningen de opdracht een evacuatieplan op te stellen. Als er een oorlog komt, moeten de troepen van nazi-Duitsland bij de Grebbelinie tot staan worden gebracht. Wageningen zal dan in de vuurlinie komen te liggen. In de ochtend van 10 mei 1940 ontvangt de stad een telegram dat direct moet worden begonnen met de evacuatie van de bevolking.
Die middag lopen ruim 13.000 inwoners volgens een strak geregisseerd plan naar de haven. In 34 schepen vertrekken ze binnen een paar uur, naar het westen. Bij de Wageningse bevolking is de bestemming niet bekend. Een paar dagen wordt er hevig gevochten. Vanaf de Grebbeberg beschiet het Nederlandse leger de Duitsers het centrum van Wageningen, met als gevolg dat een groot deel van de stad wordt verwoest.
Stad in beroering
Kort na de grootscheepse evacuatie kan de Wageningse bevolking weer naar huis terugkeren en beginnen aan de wederopbouw. Maar in 1943 begint het onrustig te worden. Het verzet roert zich en rooft het bevolkingsregister. Mensen komen om door aanslagen en represailles. Toevallige inslagen van Duitse en geallieerde bommen maken tientallen dodelijke slachtoffers. Als in september 1944 de geallieerde troepen in aantocht zijn, moet de hele bevolking opnieuw evacueren.
Stad der Bevrijding
Wageningen wordt op 17 april 1945 bevrijd. Maar er is niemand om de bevrijders te verwelkomen; de bevolking is nog steeds geëvacueerd. Op 4 mei 1945 geven de Duitse troepen in Noordwest-Europa zich onvoorwaardelijk over en op 5 mei treffen de Canadese legeraanvoerder Charles Foulkes en zijn Duitse tegenspeler Johannes Blaskowitz elkaar in het gehavende Hotel De Wereld. Daar worden aan Blaskowitz de overgavebevelen voorgelezen en wordt het document ‘Orders on the Surrender’ ondertekend.
Vanaf 15 mei mogen de Wageningers weer terug naar hun gehavende stad. Pas later beseffen zij – en de rest van Nederland – de grote symbolische waarde van de gebeurtenissen in hotel De Wereld. Want in Wageningen kwam zo formeel een eind aan vijf jaar bezetting. Nederland was weer vrij!
Liberation Route
De Liberation Route laat u beleven wat zich in 1944 en 1945 afspeelde in deze regio. De zwerfkei voor het museum is daarbij een z.g. luisterplek met nr. 52.
Door deze locatie aan te klikken op www.liberationroute.com luistert u mee bij de capitulatie-onderhandelingen in hotel De Wereld.
